Cremona, Italy

Φλαμουριά

Φιλύρα ή τίλιο ή φλαμουριά

   Είναι δέντρο πλατιά διαδεδομένο σ' ολόκληρη την Ευρώπη. Προσαρμόζεται εύκολα κι έτσι φυτρώνει στα πιο διαφορετικά εδάφη. Γίνεται δυνατό και μεγάλο δέντρο που ζει περίπου 200 χρόνια. Το ύψος της φτάνει τα 30 μ. με ωραίο παράστημα. Τα φύλλα της είναι πλατιά, μεγάλα σε σχήμα καρδιάς και τα άνθη της έχουν χρώμα ερυθροκίτρινο και πολύ ευχάριστο άρωμα. Γι' αυτό η φιλύρα καλλιεργείται σαν διακοσμητικό φυτό στους κήπους, τα πάρκα και τις δεντροστοιχίες. Το ξύλο της είναι μαλακό, παρουσιάζει ομοιογένεια και γι' αυτό χρησιμοποιείται στην ξυλογλυπτική. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με σπέρματα. Στην Ελλάδα φυτρώνουν μόνο 3 είδη φιλύρας. Μεμονωμένα στα δάση της Ηπείρου, Μακεδονίας, Εύβοιας και Πελοποννήσου. Τα είδη αυτά είναι γνωστά με τα ονόματα φλαμουριά και τιλιά.

   Σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, όποιος κοιμόταν κάτω από τη φλαμουριά μεταφερόταν αστραπιαία στη γη των νεράιδων. Το μέλι από άνθη φλαμουριάς θεωρείται ότι είναι πολύ καλής ποιότητας και βοηθά σε προβλήματα λοιμώξεων και είναι καταπραϋντικό. Το ανοιχτόχρωμο ξύλο του δέντρου έχει πολλές χρήσεις, μια από τις οποίες είναι η κατασκευή μουσικών οργάνων.

Μπαγλαμάς από ξύλο φλαμουριάς

Φωτογραφία του Steadfast Brand

Σκληρότητα κωνοφόρων & πλατύφυλλων

Σκληρότητα είναι η αντίσταση που παρουσιάζει το ξύλο όταν το κατεργαζόμαστε με διάφορα εργαλεία. Η σκληρότητα εξαρτάται άμεσα από την πυκνότητα του ξύλου και την υγρασία του. Ξύλα με πυκνές ίνες και μικρή υγρασία, είναι σκληρότερα.

Για τα κωνοφόρα: 

• Μαλακά: Ελάτη, Ερυθροελάτη
• Ημίσκληρα: Πεύκα
• Σκληρά: Πίτς-πάιν, Λάρτσινο 

Για τα πλατύφυλλα:

• Πολύ μαλακά: Λεύκες, Μπάλσα, Σάμπα
• Μαλακά: Σκλήθρο, Φλαμούρι, Σημύδα
• Ημίσκληρα: Δρύς, Οξιά, Φράξος, Φτελιά, Μουριά, Καρυδιά, Ακακία, Πυξάρι, Δεσποτάκι, Σφενδάμη
• Πολύ σκληρά: Έβενος, Παλίσανδρος, Άρια, Τικ, Παντούκ, Βέγκε

εργαλεία Σκαλίσματος και Συγκράτησης

·     Κοπίδια-φαλτσέτες-σκαρπέλα-dremel

Τα κοπίδια και οι φαλτσέτες είναι πολύ καλά τροχισμένες λάμες που κόβουν σαν ξυράφι. Μπορεί να είναι φτιαγμένα είτε από παλιά μαχαίρια είτε και να πωλούνται ως ανταλλακτικά μιας μεταλλικής ή πλαστικής βάσης.

 Τα σκαρπέλα είναι πολλών ειδών και αποτελούνται από την ξύλινη λαβή και το ατσάλινο στέλεχος που καταλήγει σε καλά τροχισμένη κόψη. Η κόψη μπορεί να είναι επίπεδη, κυρτή, κοίλη ή ακόμη και τριγωνική. Είναι βασικά εργαλεία για τα ξυλόγλυπτα ή για το σκάψιμο ενός σκάφους. 

Το dremel είναι στην ουσία ένα μηχανοκίνητο πολυεργαλείο σαν ένα τρυπάνι με πάρα πολλές στροφές το οποίο παίρνει διάφορα εξαρτήματα για τρύπημα, κόψιμο, γυάλισμα, λείανση, απόξεση κ.α.

·Νταβίδια-γωνιακές βίδες-μέγγενη-χαρτοταινίες

Τα εργαλεία μηχανικής συγκράτησης είναι εκείνα που χρησιμοποιούμε για να συγκρατήσουμε ένα ή περισσότερα μέρη χωρίς να χρειάζεται να κρατάμε με τα χέρια. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι σφιγκτήρες (νταβίδια) τα οποία με τη βοήθεια μιας βίδας σφίγγουν ανάμεσα σε δύο δαγκάνες τα προς συγκράτηση μέρη, οι γωνιακές βίδες που συγκρατούν δύο ξύλα που σχηματίζουν γωνία. 

Η μέγγενη είναι μόνιμα στερεωμένη στον πάγκο εργασίας και τη χρησιμοποιούμε για να συγκρατήσουμε κάτι το οποίο θέλουμε να το επεξεργαστούμε χωρίς να μετακινείται. Δύο πολύ χρήσιμα υλικά τα οποία χρησιμοποιούνται για τη συγκράτηση είναι η χαρτοταινία και τα λάστιχα. Η χαρτοταινία έχει την ιδιότητα να συγκολλάται σε μια επιφάνεια χωρίς να την πληγώνει ή να αφήνει σημάδια.

εργαλεία λείανσης και απόξεσης

·        Ράσπες-λίμες-γυαλόχαρτα-σμυριδόχαρτα-

πλάνη-τριβείο

Για τη λείανση των ξύλων και για τα φινιρίσματα χρησιμοποιούνται διάφορα εργαλεία. Οι ράσπες είναι ατσάλινες λάμες με χοντρό δόντι για να αφαιρούν και να κάνουν ένα πρώτο φινίρισμα. Οι λάμες μπορεί να είναι επίπεδες, κυκλικές ή ημικυκλικές με πάχος 1-2 εκ. και μήκος έως 30 εκ. Χρησιμοποιούνται μόνο για ξύλα σε αντίθεση με τις λίμες οι οποίες είναι βασικά φτιαγμένες για μέταλλα και έχουν πολύ λεπτό δόντι. Τις χρησιμοποιούμε στα ξύλα για πολύ λεπτές εργασίες. Είναι μικρότερες σε μέγεθος και υπάρχουν και τριγωνικής διατομής.

 Η πλάνη ή ροκάνι είναι στην ουσία ένα ξυράφι προσαρμοσμένο σε μια ξύλινη ή μεταλλική θήκη η οποία αφήνει μόνο μερικά δέκατα του χιλιοστού της κόψης ελεύθερα. Σέρνοντάς την πάνω στην επιφάνεια του ξύλου αφαιρεί τόσα χιλιοστά όσα είναι η ελεύθερη κόψη, αφήνοντας μια τέλεια λειασμένη επιφάνεια. Καλύτερα αποτελέσματα έχουμε αν τη χρησιμοποιούμε παράλληλα με τα νερά του ξύλου.

 Το γυαλόχαρτο και το σμυριδόχαρτο είναι φύλλα από χαρτί ή ύφασμα τα οποία είναι καλυμμένα με λεπτούς κόκκους γυαλιού ή σμύριδας. Ανάλογα με το μέγεθος του κόκκου έχουμε και τα νούμερα που αναγράφονται στην πίσω πλευρά του φύλλου. Τα μεγαλύτερα νούμερα έχουν τους λεπτότερους κόκκους και χρησιμοποιούνται για το φινίρισμα. Συνήθως αρχίζουμε να δουλεύουμε μια επιφάνεια με μικρό νούμερο π.χ. 60 και καταλήγουμε στο λεπτότερο π.χ. 220. Υπάρχουν και τα μηχανοκίνητα τριβεία είτε παλμικής κίνησης είτε περιστρεφόμενα. Σε αυτά προσαρμόζεται ένα κομμάτι γυαλόχαρτου και την κίνηση του χεριού την κάνει το μηχάνημα.

·        Ξύστρα-εργαλεία λείανσης-ρούτερ

Οι ξύστρες είναι ένα ατσάλινο έλασμα πάχους λίγων χιλιοστών σε διάφορα καμπύλα σχήματα για να εφάπτεται σε κοίλα σημεία. Το ρούτερ που είναι μηχανοκίνητο, αποτελείται από ένα κάθετο περιστρεφόμενο άξονα ο οποίος καταλήγει σε μια υποδοχή στην οποία προσαρμόζονται διάφορα μαχαίρια. Με το ρούτερ αποξέονται κομμάτια με ακρίβεια και με σχήματα ανάλογα των μαχαιριών. Οι κορνίζες ή τα φινιρίσματα των επίπλων γίνονται με το ρούτερ.

εργαλεία κοπής

•  Πριόνια-δίσκος-σέγες-κορδέλα

 Τα εργαλεία κοπής είναι αυτά που χρησιμοποιούμε για να κόψουμε ή να αφαιρέσουμε τμήματα από ξύλο, μέταλλο ή συνθετικά υλικά και είναι μηχανοκίνητα ή  χειροκίνητα.  Τα πριόνια είναι διαφόρων ειδών και μεγεθών φτιαγμένα από ατσάλι και μεγάλη σημασία έχει το δόντι του πριονιού. Συνήθως το δόντι έχει σχήμα ισοσκελούς τριγώνου ή ορθογωνίου χωρίς να αποκλείονται διάφοροι συνδυασμοί.  Τα δόντια μπορεί να είναι ευθυγραμμισμένα μεταξύ τους οπότε κόβοντας η τομή είναι τόση όσο το πάχος του πριονιού ή να αποκλίνουν δεξιά και αριστερά από τη βάση τους οπότε η τομή είναι όση η απόσταση του ενός δοντιού από το άλλο. Τα πριόνια με δόντια που αποκλίνουν μεταξύ τους μας δίνουν πιο ευθύ κόψιμο ενώ με τα άλλα μπορούμε να κόψουμε και ελαφρές καμπύλες.

Οι σέγες είναι πριόνια με λεπτή επιφάνεια κοπής τόση όση χρειάζεται για να υπάρξει το δόντι. Όσο λεπτότερη είναι η επιφάνεια κοπής, τόσο μεγαλύτερη είναι η λεπτομέρεια κοπής και τόσο μικρότερη είναι η καμπύλη κοπής. Χρησιμοποιούνται κατεξοχήν για να κόβονται καμπύλες και εσωτερικά κεντίδια ή τρύπες.

 Ο δίσκος είναι φτιαγμένος από ατσάλι και έχει περιμετρικά δόντια ανάλογα με αυτά του πριονιού. 

Η κορδέλα ή πριονοκορδέλα είναι ένας μεταλλικός ιμάντας με δόντια που περιστρέφεται. Ο δίσκος και η κορδέλα είναι μηχανοκίνητα και συνήθως χρησιμοποιούνται για αδρά κοψίματα, για να κόβονται μεγάλα ή χοντρά κομμάτια ξύλου.