Φωτογραφία του Steadfast Brand

Σκληρότητα κωνοφόρων & πλατύφυλλων

Σκληρότητα είναι η αντίσταση που παρουσιάζει το ξύλο όταν το κατεργαζόμαστε με διάφορα εργαλεία. Η σκληρότητα εξαρτάται άμεσα από την πυκνότητα του ξύλου και την υγρασία του. Ξύλα με πυκνές ίνες και μικρή υγρασία, είναι σκληρότερα.

Για τα κωνοφόρα: 

• Μαλακά: Ελάτη, Ερυθροελάτη
• Ημίσκληρα: Πεύκα
• Σκληρά: Πίτς-πάιν, Λάρτσινο 

Για τα πλατύφυλλα:

• Πολύ μαλακά: Λεύκες, Μπάλσα, Σάμπα
• Μαλακά: Σκλήθρο, Φλαμούρι, Σημύδα
• Ημίσκληρα: Δρύς, Οξιά, Φράξος, Φτελιά, Μουριά, Καρυδιά, Ακακία, Πυξάρι, Δεσποτάκι, Σφενδάμη
• Πολύ σκληρά: Έβενος, Παλίσανδρος, Άρια, Τικ, Παντούκ, Βέγκε

εργαλεία Σκαλίσματος και Συγκράτησης

·     Κοπίδια-φαλτσέτες-σκαρπέλα-dremel

Τα κοπίδια και οι φαλτσέτες είναι πολύ καλά τροχισμένες λάμες που κόβουν σαν ξυράφι. Μπορεί να είναι φτιαγμένα είτε από παλιά μαχαίρια είτε και να πωλούνται ως ανταλλακτικά μιας μεταλλικής ή πλαστικής βάσης.

 Τα σκαρπέλα είναι πολλών ειδών και αποτελούνται από την ξύλινη λαβή και το ατσάλινο στέλεχος που καταλήγει σε καλά τροχισμένη κόψη. Η κόψη μπορεί να είναι επίπεδη, κυρτή, κοίλη ή ακόμη και τριγωνική. Είναι βασικά εργαλεία για τα ξυλόγλυπτα ή για το σκάψιμο ενός σκάφους. 

Το dremel είναι στην ουσία ένα μηχανοκίνητο πολυεργαλείο σαν ένα τρυπάνι με πάρα πολλές στροφές το οποίο παίρνει διάφορα εξαρτήματα για τρύπημα, κόψιμο, γυάλισμα, λείανση, απόξεση κ.α.

·Νταβίδια-γωνιακές βίδες-μέγγενη-χαρτοταινίες

Τα εργαλεία μηχανικής συγκράτησης είναι εκείνα που χρησιμοποιούμε για να συγκρατήσουμε ένα ή περισσότερα μέρη χωρίς να χρειάζεται να κρατάμε με τα χέρια. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι σφιγκτήρες (νταβίδια) τα οποία με τη βοήθεια μιας βίδας σφίγγουν ανάμεσα σε δύο δαγκάνες τα προς συγκράτηση μέρη, οι γωνιακές βίδες που συγκρατούν δύο ξύλα που σχηματίζουν γωνία. 

Η μέγγενη είναι μόνιμα στερεωμένη στον πάγκο εργασίας και τη χρησιμοποιούμε για να συγκρατήσουμε κάτι το οποίο θέλουμε να το επεξεργαστούμε χωρίς να μετακινείται. Δύο πολύ χρήσιμα υλικά τα οποία χρησιμοποιούνται για τη συγκράτηση είναι η χαρτοταινία και τα λάστιχα. Η χαρτοταινία έχει την ιδιότητα να συγκολλάται σε μια επιφάνεια χωρίς να την πληγώνει ή να αφήνει σημάδια.

εργαλεία λείανσης και απόξεσης

·        Ράσπες-λίμες-γυαλόχαρτα-σμυριδόχαρτα-

πλάνη-τριβείο

Για τη λείανση των ξύλων και για τα φινιρίσματα χρησιμοποιούνται διάφορα εργαλεία. Οι ράσπες είναι ατσάλινες λάμες με χοντρό δόντι για να αφαιρούν και να κάνουν ένα πρώτο φινίρισμα. Οι λάμες μπορεί να είναι επίπεδες, κυκλικές ή ημικυκλικές με πάχος 1-2 εκ. και μήκος έως 30 εκ. Χρησιμοποιούνται μόνο για ξύλα σε αντίθεση με τις λίμες οι οποίες είναι βασικά φτιαγμένες για μέταλλα και έχουν πολύ λεπτό δόντι. Τις χρησιμοποιούμε στα ξύλα για πολύ λεπτές εργασίες. Είναι μικρότερες σε μέγεθος και υπάρχουν και τριγωνικής διατομής.

 Η πλάνη ή ροκάνι είναι στην ουσία ένα ξυράφι προσαρμοσμένο σε μια ξύλινη ή μεταλλική θήκη η οποία αφήνει μόνο μερικά δέκατα του χιλιοστού της κόψης ελεύθερα. Σέρνοντάς την πάνω στην επιφάνεια του ξύλου αφαιρεί τόσα χιλιοστά όσα είναι η ελεύθερη κόψη, αφήνοντας μια τέλεια λειασμένη επιφάνεια. Καλύτερα αποτελέσματα έχουμε αν τη χρησιμοποιούμε παράλληλα με τα νερά του ξύλου.

 Το γυαλόχαρτο και το σμυριδόχαρτο είναι φύλλα από χαρτί ή ύφασμα τα οποία είναι καλυμμένα με λεπτούς κόκκους γυαλιού ή σμύριδας. Ανάλογα με το μέγεθος του κόκκου έχουμε και τα νούμερα που αναγράφονται στην πίσω πλευρά του φύλλου. Τα μεγαλύτερα νούμερα έχουν τους λεπτότερους κόκκους και χρησιμοποιούνται για το φινίρισμα. Συνήθως αρχίζουμε να δουλεύουμε μια επιφάνεια με μικρό νούμερο π.χ. 60 και καταλήγουμε στο λεπτότερο π.χ. 220. Υπάρχουν και τα μηχανοκίνητα τριβεία είτε παλμικής κίνησης είτε περιστρεφόμενα. Σε αυτά προσαρμόζεται ένα κομμάτι γυαλόχαρτου και την κίνηση του χεριού την κάνει το μηχάνημα.

·        Ξύστρα-εργαλεία λείανσης-ρούτερ

Οι ξύστρες είναι ένα ατσάλινο έλασμα πάχους λίγων χιλιοστών σε διάφορα καμπύλα σχήματα για να εφάπτεται σε κοίλα σημεία. Το ρούτερ που είναι μηχανοκίνητο, αποτελείται από ένα κάθετο περιστρεφόμενο άξονα ο οποίος καταλήγει σε μια υποδοχή στην οποία προσαρμόζονται διάφορα μαχαίρια. Με το ρούτερ αποξέονται κομμάτια με ακρίβεια και με σχήματα ανάλογα των μαχαιριών. Οι κορνίζες ή τα φινιρίσματα των επίπλων γίνονται με το ρούτερ.

εργαλεία κοπής

•  Πριόνια-δίσκος-σέγες-κορδέλα

 Τα εργαλεία κοπής είναι αυτά που χρησιμοποιούμε για να κόψουμε ή να αφαιρέσουμε τμήματα από ξύλο, μέταλλο ή συνθετικά υλικά και είναι μηχανοκίνητα ή  χειροκίνητα.  Τα πριόνια είναι διαφόρων ειδών και μεγεθών φτιαγμένα από ατσάλι και μεγάλη σημασία έχει το δόντι του πριονιού. Συνήθως το δόντι έχει σχήμα ισοσκελούς τριγώνου ή ορθογωνίου χωρίς να αποκλείονται διάφοροι συνδυασμοί.  Τα δόντια μπορεί να είναι ευθυγραμμισμένα μεταξύ τους οπότε κόβοντας η τομή είναι τόση όσο το πάχος του πριονιού ή να αποκλίνουν δεξιά και αριστερά από τη βάση τους οπότε η τομή είναι όση η απόσταση του ενός δοντιού από το άλλο. Τα πριόνια με δόντια που αποκλίνουν μεταξύ τους μας δίνουν πιο ευθύ κόψιμο ενώ με τα άλλα μπορούμε να κόψουμε και ελαφρές καμπύλες.

Οι σέγες είναι πριόνια με λεπτή επιφάνεια κοπής τόση όση χρειάζεται για να υπάρξει το δόντι. Όσο λεπτότερη είναι η επιφάνεια κοπής, τόσο μεγαλύτερη είναι η λεπτομέρεια κοπής και τόσο μικρότερη είναι η καμπύλη κοπής. Χρησιμοποιούνται κατεξοχήν για να κόβονται καμπύλες και εσωτερικά κεντίδια ή τρύπες.

 Ο δίσκος είναι φτιαγμένος από ατσάλι και έχει περιμετρικά δόντια ανάλογα με αυτά του πριονιού. 

Η κορδέλα ή πριονοκορδέλα είναι ένας μεταλλικός ιμάντας με δόντια που περιστρέφεται. Ο δίσκος και η κορδέλα είναι μηχανοκίνητα και συνήθως χρησιμοποιούνται για αδρά κοψίματα, για να κόβονται μεγάλα ή χοντρά κομμάτια ξύλου.

classic decoration by Chris Pye

This video is an extract from a series on the Woodcarving Workshops.tv website in which Master woodcarver Chris Pye shows you how to carve 'Thumbnails', a classic surface decoration you can use to enhance table or breadboard edges, for example.

Tree Spirit Of St. Simon’s Island (Sculpture By Keith Jennings)

Ξήρανση ξύλου

  Η αναγκαιότητα για ξήρανση προκύπτει από το γεγονός ότι το ξύλο ως "ζωντανό υλικό" περικλείει μεγάλες ποσότητες νερού. Η αρχική ποσότητα νερού μπορεί να κυμαίνεται από 30% μέχρι 300% σε σύγκριση με το ξηρό βάρος του ξύλου ανάλογα με το είδος, τη θέση μέσα στο δέντρο, την εποχή κ.α. Έτσι όταν χρησιμοποιηθεί το ξύλο με υγρασία λιγότερη ή περισσότερη από αυτή που ισορροπεί, επηρεαζόμενο απο τις συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας του χώρου στο οποίο βρίσκεται θα έχουμε μεταβολή στις διαστάσεις του. 

   Η βασική διάκριση μεταξύ των μεθόδων ξήρανσης είναι αυτή μεταξύ φυσικής και τεχνητής ξήρανσης. Στη φυσική εκμεταλλευόμαστε τη θερμοκρασία, τη σχετική υγρασία και την κίνηση του αέρα του περιβάλλοντος. Στην τεχνητή δημιουργούμε ελεγχόμενες συνθήκες σε κλειστούς θαλάμους, με αποτέλεσμα η ξήρανση να είναι ταχύτερη και ποιοτικά ελεγχόμενη.

   Σημαντικό ρόλο παίζει και η εποχή κοπής του δέντρου καθώς η πιο κατάλληλη εποχή είναι η αρχή του χειμώνα όταν έχουν κατέβει οι χυμοί του δέντρου και ειδικότερα τις νύχτες χωρίς φεγγάρι, ώστε να υπάρχουν όσο το δυνατότερο λιγότερα υγρά στους ιστούς του δέντρου. Ειδικά για την κατασκευή μουσικών οργάνων που απαιτείται άριστη ποιότητα σε ξύλο έδιναν μεγάλη προσοχή, κυρίως παλαιότερα που ακολουθούσαν φυσικές μεθόδους αποξήρανσης.  Στη συνέχεια το τοποθετούσαν σε τρεχούμενο νερό για χρόνια ώστε να φύγουν όλοι οι μικροοργανισμοί που ζούν στο ξύλο και εν συνεχεία το αποξήραιναν σε σκιά για μήνες. Για παράδειγμα περιζήτητος είναι ο καναδικός κέδρος, με τον οποίο έφτιαχναν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα τα φράγματα και έμενε σε τρεχούμενο νερό για χρόνια. Επίσης διάσημη είναι η τεχνική αποξήρανσης του Stradivarius όπου αποξήραναν μικρά κομμάτια ξύλου για διάρκεια μεγαλύτερη των 10 ετών.   

Γενικά για διάφορα είδη ξύλων

ΚΙΤΡΙΝΟ ΠΕΥΚΟ ΤΟΥ ΚΕΜΠΕΚ : Μαλακό κιτρινωπό ξύλο, έχει ιδιαιτερότητα στην ξυλογλυπτική απαιτεί αιχμηρά εγαλεία με μεγάλη κλίση.

ΑΧΛΑΔΙΑ : Το χρώμα του είναι από κίτρινο μέχρι ροζ-καστανό, εχει πυκνά νερά λίγο σκληρό πολύ καλό στην γλυπτική.

ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ / ΔΡΥΣ : Υπάρχουν πολλές ποικιλίες γκριζοκάστανο χρώμα σκληρό ξύλο αλλά σκαλίζεται εύκολα, δεν το χρησιμοποιούν για σκάλισμα λεπτομερειών.

ΜΑΟΝΙ : Έχει μεγάλη ποικιλία χρωμάτων σκαλίζεται εύκολα, αλλά λόγω των ιδιομορφιών του σε ρόζουν το κάνει δύσκολο και το αποφεύγουν οι ξυλογλύπτες.

ΙΤΑΜΟΣ : Το χρώμα του είναι ροζ και όταν ωριμάζει καστανοκόκκινο, το εσωτερικό του είναι λευκόκαι το μέγιστο είναι τα 25 mm, ο φλοιός αφαιρείται στο σκάλισμα . Είναι σκληρό και δύσκολο στο σκάλισμα, το ξύλο του είναι δηλητηριώδες. Χρησιμοποιείται για μεγάλα γλυπτά.

ΦΛΑΜΟΥΡΙΑ / ΦΙΛΥΡΑ : Ωχρό και λευκωπό που σκουραίνει σε ροζ – καστανό, έχει ομοιόμορφη υφή, πυκνά νερά σκαλίζεται εύκολα και είναι ιδανική για σκάλισμα λεπτομερειών, είναι μαλακό ξύλο δεν πετά σκλέτζες, αλλά πιάνει σαράκι. Για τον αρχάριο ξυλογλύπτη είναι το ιδανικό ξύλο.

ΚΑΣΤΑΝΙΑ : Έχει πορώδη αυλάκια και αραιά νεύρα, σκαλίζεταο δύσκολα επειδή πετάει κομμάτια ξύλου, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στο σαράκι.

ΦΤΕΛΙΑ : Είναι σαν την Καστανιά είναι γερό ξύλο σε καφεκόκκινο χρώμα, αλλά στραβώνει εύκολα αν δεν έχει αρκετό όγκο, η φτελιά δεν σαπίζει στο νερό και χρησιμοποιείται για ξυλόγλυπτα που θα τοποθετηθούν σε εξωτερικούς χώρους. Επείσης χρησιμοποιείται σε σκαριά πλοίων, στα ακρόπρωρα, τιμόνι, καρούλια κλπ.

ΟΞΙΑ : Είναι σκληρό ξύλο με συμπαγή μάζα χωρίς πολλά νεύρα, είναι ξύλο βολικό στον ξυλογλύπτη δεν πετά σκλέτζες, αλλά δεν αντέχει σε καιρικές συνθήκες εξωτερικού χώρου, χρησιμοποιείτια μόνο φουρνισμένη διότι πιάνει σαράκι.

ΜΕΛΙΟ : μοιάζει με το σφενδάμι στο χρώμα και στην σκληρότητα, δουλεύεται δύσκολα, δεν το πιά νει εύκολα το σαράκι χρησιμοποιείται για έπιπλα και τέμπλα.

ΟΚΟΥΜΕ : Είναι ελαφρύ ξύλο με πορώδη μάζα έχει χρώμα σκούρο καφεκόκκινο σκαλίζεται εύκολα δεν σχίζεται και δεν το τρώει το σαράκι. Δουλεύεται δύσκολο το σόκορα , με το ξύλο αυτό φτιάχνουν το κόντρα πλακέ διότι δεν στραβώνει .

ΑΓΙΟΥΖ : Έχει κιτρινωπό χρώμα η μάζα του είναι πορώδης, μαλακό ξύλο ελαφρύ που δεν σχίζεται και δεν στραβώνει, είναι ευάλωτο στο σαράκι .

ΛΕΥΚΑ : Μοιάζει με την φλαμουριά είναι λευκή, ελαφριά, το σοκορά της μασάει, είναι σε τρει ποικιλίες μαλακιά , μέτρια και σκληρή, προσβάλεται από σαράκι, θεωρείται ξύλο κατώτερης ποιότητας γι αυτό χρησιμοποιείται για σκελετούς επίπλων, στην ξυλογλυπτική χρησιμοποιείται για διακοσμητικές σανίδες.

ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ : Είναι ρητινώδες ξύλο ελαφρύ με μη συμπαγή μάζα και είναι δύσκολο να δουλευτεί, έχει μουντό άσπρο χρώμα με κοκκινωπά νεύρα, δεν το πιάνει το σαράκι, δεν στραβώνει, δεν σχίζεται και δύσκολα κανείς μπορεί να το προμηθευτεί από το εμπόριο.

ΑΜΠΟΥΡΑ : Έχει συμπαγή μάζα είναι πολύ καλό ξύλο για τον ξυλογλύπτη, Έχει χρώμα σοκολατί χωρίς νερά είναι μέτριο ξύλο, δεν στραβώνει, χωρίς ρόζους και νεύρα είναι ιδανικό για τον μαθητευόμενο ξυλογλύπτη όπως και το φλαμούρι.

Κέδρος

Ο κέδρος δεν υπάρχει στην Ελλαδα παρα μονο ελαχιστα δεντρα. Αντιθετως σε όλα τα βουνα της Ελλαδος υπαρχει ένα συγγενες ειδος που λεγεται κεδρο, επιστημονικα όμως λεγεται αρκευθος και διακρινεται σε πολλα ειδη, από τα οποια άλλα είναι θαμνοι και άλλα γινονται δεντρα μαλλον χαμηλα. Το Ελληνικο κεδρο συγγενευει πολύ με το κυπαρισσι και το ξυλο του εχει τα ιδια περιπου χαρακτηριστικα, με τη διαφορα ότι είναι λιγο κοκκινωπό. Εχει δυνατη και ευχαριστη μυρωδια και χρησιμοποιειται στα χωρια για διαφορα σκευη σπιτιου. Στα παραλια της Αφρικης προς τη Μεσογειο ( Αλγερι, Τυνιδα κλπ.) και στην δυτικη Ασια ( Παλαιστινη, Λιβανο κλπ.) υπαρχει το πραγματικο ειδος κεδρου που λεγεται κεδρος Λιβανου. Γινεται δεντρο αρκετα ψηλο. Το ξυλο του ειναι μαλακο, πολύ ωραιο και αρωματικο και χρησιμοποιειται απο τα παναρχαια χρονια. Το ξύλο του κέδρου χρησιμοποιείται επίσης στην οργανοποιία και πιο συγκεκριμένα στα καπάκια των μουσικών οργάνων. Αυτό γίνεται καθώς τα νερά του ειναι πυκνά και παράλληλα μεταξύ τους με αποτέλεσμα την καλύτερη αναπαραγωγή του ήχου που μας προσφέρει έναν δυνατό ,βαθύ, ήχο με εντυπωσιακά μπάσσα.

Tree Spirit

Έχει χαραχθεί στον κορμό ενός πεύκου το οποίο έπεσε και αποξηράνθηκε φυσικά από τον ήλιο.

Βασικά εργαλεία ξυλογλυπτικής

Τα κυριότερα εργαλεία που χρησιμοποιούμε στην ξυλογλυπτική είναι: 

• Σκαρπέλα: Υπάρχουν σκαρπέλα σε διάφορα μεγέθη και με διάφορες κόψεις και τα χρησιμοποιούμε ανάλογα με την εργασία που θέλουμε να επιτελέσουμε. Υπάρχουν με κόψεις ίσιες, πλάγιες, αυλακωτές ή γωνίες. Μεγάλη σημασία έχει το ακόνισμα των σκαρπέλων ώστε να είναι εύχρηστα και αποτελεσματικά. Τα σκαρπέλα τα δουλεύουμε είτε με το χέρι σε μαλακά ξύλα όπως για παράδειγμα το φλαμούρι ή με τη βοήθεια ενός τύπου σφυριού από ξύλο ή καουτσούκ που λέγεται ματσόλα, όταν δουλεύουμε σκληρά ξύλα όπως η κερασιά, η ελιά κ.α.

• Μαχαίρι ξυλογλυπτικής: Χρησιμοποιείται κυρίως για τη χάραξη των περιγραμμάτων ενός σχεδίου πάνω στο ξύλο. 

• Σέγα χειρός: Πρόκειται για ένα μικρό πριόνι με αναλώσιμες λάμες με το οποίο κόβουμε μικρού πάχους ξύλα. Σημαντικό είναι να έχουμε τεντώσει σωστά τη λάμα ώστε να μην σπάει εύκολα και ακόμα να περνάμε συχνά κατα τη διάρκεια του κοψίματος κερί στη λάμα ώστε να γλιστράει στο ξύλο και να μην σπάει.  

• Ράσπες, λίμες: Τις χρησιμοποιούμε για να λειαίνουμε επιφάνειες ή να 'σπάμε γωνίες' εκεί που θέλουμε όπως για παράδειγμα για να δώσουμε ένα σφαιρικό σχήμα σε ένα ξύλο. Αρχικά χρησιμοποιούμε τις πιο τραχιές ράσπες και σταδιακά τελειώνουμε με τη λίμα. Η λίμα πρέπει να δουλευτεί 'σταυρωτά' προς τα σημάδια που έχει αφήσει η ράσπα στο ξύλο ώστε να τα σβήσει ευκολότερα. 

• Γυαλόχαρτα: Τα χρησιμοποιούμε για να λειαίνουμε το ξύλο. Αριθμούνται με νούμερα που καθορίζουν το πόσο τραχιά είναι. Όσο πιο μικρό νούμερο τόσο πιο τραχιά επιφάνεια έχουν και μπορούν να ξεκινήσουν από Ρ 40 και να φτάσουν έως Ρ 1000. Τα δουλεύουμε είτε με το χέρι είτε τα τοποθετούμε πάνω σε ηλεκτροκίνητα τριβεία. 

• Ροκάνι ή πλάνη χειρός: Χρησιμοποιείται για να πλανίσουμε δηλαδή να φέρουμε στο ίδιο επίπεδο μια επιφάνεια ξύλου. Η λάμα που εξέχει στο κάτω μέρος του ροκανιού βυθίζεται στο ξύλο ανάλογα με τη δύναμη που της ασκούμε. Σε περίπτωση που διαπιστωθούν σφάλματα είτε στο γώνιασμα είτε στην επιπεδότητα των επιφανειών, θα πρέπει να προχωρήσουμε σε πλάνισμα. Να τονίσουμε οτι το πλάνισμα γίνεται πάντα στην κατεύθυνση των νερών του ξύλου.

• Σφιγκτήρες, μέγγενη: Τα ξύλα τα οποία δουλεύουμε πρέπει να ειναι σταθερά ώστε να αποφύγουμε ατυχήματα. Έτσι χρησιμοποιούμε σφιγκτήρες για να τα πιάσουμε πάνω στον πάγκο εργασίας ή μια μέγγενη ώστε και να δουλεύουμε ευκολότερα αλλά και να μειώσουμε τις πιθανότητες λάθους ή ατυχήματος. 

easy way to carve a simple flower